Muhayyer Sünbüle Makamı

c-Dizisi: Acem perdesindeki Çargâh dizisinin bir kısmıyle, yerinde Sabâ dizisinin birbirine eklenmesinden meydana gelmiştir. Bu birinci şekildir.

Muhayyer Sünbüle makamı yukarıda incelediğimiz şeklin dışında, iki ayrı şekilde kullanılmıştır. Bunlardan ikinci şekil diyebileceğimiz tarz, yukarıdaki şeklin başına, Muhayyer’de bir Hicaz dörtlüsü (Zirgüle’li) ve sonuna da yerinde bir Kürdi dörtlüsü getirmekle yapılmıştır. Kararı kürdilidir. Genel şeması: Muhayyer’de (Zirgüleli) Hicaz dörtlüsü + Acem’de Çargâh beşlisi + Yerinde Sabâ makamı dizisi + yerinde Kürdi dörtlüsü tarzındadır. Yarım karar, Muhayyer’de Kürdi, bâzen Hicaz çeşnilidir. Bu sırada Nim Şehnâz perdesi yeden olarak kullanılır.

3.Şekil Muhayyer Sünbüle makamı ise aşağıda görülebileceği gibi: Nevâ’da Acemli Hüseyni dizisi + Acem’de Çargâh beşlisi + Çargâh’da Hümâyûn, Uzzâl ve Acemli Uzzâl dizileri + Yerinde Sabâ makamı dizisi + Yerinde Kürdi üçlüsü (veya 4’lüsü) tarzındadır. Bu çeşitte başlangıç seyrinde görülen Eviç perdesi, Dilkeş-hâverân makamındaki Nim Hicaz perdesinin kullanılışı gibidir. Bu tarzda da yarım karar Muhayyer perdesinde Kürdili, tam karar ise Dügâh’da Kürdi üçlüsü veya dörtlüsü ile yapılır.

d-Güçlüsü: Muhayyer Sünbüle makamı inici bir makamdır. Acem perdesindeki Çargâh dizisinden alınmış bir kısım ile seyre başlayacaktır. Bu bakımdan eksen, Muhayyer perdesidir. Bu perde üzerinde birinci mertebe güçlü olarak Kürdi çeşnisiyle yarım karar yapılır. İkinci mertebe güçlü, Sabâ makamının güçlüsü olan Çargâh perdesidir. Bu perde üzerinde Zirgüle’li Hicaz çeşnili asma karar yapılır. Bâzen Çargâh birinci, Muhayyer ikinci mertebe güçlü olarak kullanılabilir.

e-Asma Karar Perdeleri: Makamın giriş seyrinde üzerinde Çargâh dizisinden bir kısım bulunan Acem perdesi önemli bir asma karar perdesidir. Üzerinde Çargâh çeşnili asma karar yapılır. Ayrıca Sabâ makamının özellikle Dügâh ve Acem perdeleri arasındaki asma kararları bu makam için de geçerlidir. Bunlar Segâh, Çargâh, Dik Hisar ve Acem perdeleridir (Sabâ makamına bkz.)

f-Donanımı: Sabâ makamı gibi, si için koma bemolü, re için bakiye bemolü donanıma yazılır. Gerekli diğer değişiklikler eser içinde gösterilir.

g-Perdelerin T.M.deki isimleri: Ana dizinin sesleri tamamen Sabâ makamının sesleridir (bkz. Sabâ makamı). Acem’deki Çargâh dizisinin kullanılan sesleri Acem, Gerdâniye, Muhayyer, Sünbüle , Tiz Çargâh, Tiz Nevâ’dır.

h-Yeden’i: 2.çizgideki sol Rast perdesidir.

ı-Genişlemesi: Muhayyer Sünbüle makamı yapısı gereği oldukça geniş bir seyir alanına sâhip bulunduğu için ayrıca genişletilmemiştir.

i-Seyir: Acem perdesindeki Çargâh dizisinin bir kısmıyle, güçlü Muhayyer perdesi civârından seyre başlanır ve bu tiz bölgede gezinildikten sonra güçlü Muhayyer perdesinde Kürdi çeşnisiyle yarım karar yapılır. Bu arada Acem perdesinde küçük asma kararlar gösterilir. Sonra Sabâ makamı dizisine geçilir ve aynen Sabâ makamı gibi gezinilip, gerekli asma kararlar da gösterildikten sonra Dügâh perdesinde Sabâ çeşnisiyle tam karar yapılır.

Bu makamdaki bazı eserler, yerinde Kürdi dörtlüsüyle karar etmektedirler. H.Sadeddin Arel böyle karar eden Muhayyer Sünbüle makamına “İkinci Nev’i Muhayyer Kürdi” adını vermiştir.