Hicaz Aşirân-Râhatfezâ-Hicâz-ı Muhâlif Makamı

b-Seyri: İnicidir.

c-Dizisi: Hicaz âilesini meydana getiren makamlardan Zirgüle’li Hicaz hâriç, Hümâyûn, Hicaz ve Uzzal makamlarından birine Hüseyni Aşirân perdesindeki Hüseyni beşlisinin eklenmesinden meydana gelmiştir.

Not: Hicaz âilesini meydana getiren makamlar hemen her eserde birbirine geçki yaparlar. Hicaz Aşirân makamının esâsını da Hicaz âilesi meydana getirdiğine göre “Hicaz âilesinin üç makamında birden Hüseyni Aşirân perdesinde Hüseyni beşlisinin eklenmesiyle Hicaz-Aşirân makamı meydana gelir” demek daha doğru olur.

d-Güçlüsü: Hicaz âilesinde kullanılan Hicaz dizisine göre ya Nevâ veya Hüseyni, birinci mertebe güçlüdür. İkinci mertebe güçlü Dügâh perdesidir.

e-Asma Karar Perdeleri: Tamâmen Hicaz âilesindeki gibidir. Nevâ ve Hüseyni perdelerinden hangisi güçlü ise, diğeri asma karar perdesi olur. Bundan başka, Hicaz makamlarındaki gibi Nim Hicaz ve Dik Kürdi perdelerinde çeşnisiz ve Rast perdesinde Nikriz çeşnili asma kararlar yapılır. Hüseyni Aşirân perdesindeki Hüseyni beşlisine geçilince Irak perdesinde Ferahnâk dörtlüsüyle asma kararlar yapılabilir. Ayrıca, yerindeki Hicaz dörtlüsü kullanılarak Irak perdesine kadar inilirse Irak’da Hüzzam’lı asma karar yapılabilir. Aynı şekilde Hüseyni Aşirân perdesinde inilirse Karcığar, Yegâh’a inilirse Sûz’nâk makamlarına geçki yapılmış olur. Fakat bunlar az kullanılır. Hüseyni Aşirân perdesindeki Hüseyni beşlisi Yegâh’a kadar düşebilir ve Yegâh perdesinde Rast’lı asma karar yapılır.

f-Donanımı: Hicaz makamı gibi si için bakiye bemolü, fa ve do için bakiye diyezi donanıma yazılır. Gerekli değişiklikler eser içinde gösterilir.

g-Perdelerin T.M.deki isimleri: Hicaz âilesinin aynıdır. Yalnız Hüseyni Aşirân perdesindeki Hüseyni beşlisinin sesleri Hüseyni Aşirân, Irak, Rast, Dügâh ve Bûselik’dir.

h-Yeden’i: Portenin altındaki re Yegâh perdesidir.

ı-Genişlemesi: Yukarıda ‘e’ maddesinde anlatıldığı gibi, Yegâh perdesine Rast çeşnisiyle düşülür. Tiz taraftan Hicaz âilesi gibi genişleyebilir.

i-Seyir: Hicaz âilesinden Zirgüle’li Hicaz hâriç, üç makamdan biriyle seyre başlanır. Bu dizide karışık gezinilirken sık sık öteki Hicaz makamlarına geçkiler yapılır ve asma kararlar gösterilir. Sonra güçlü perdesinde yarım karar yapılır. Yine Hicaz makamlarında karışık gezinilerek inilir ve Dügâh perdesinde Hicaz makamları sona erdirilir. Nihâyet Bûselik perdesi kullanılarak, Hüseyni Aşirân perdesinde Hüseyni çeşnisiyle tam karar yapılır.