Nevres Paşa (1826-1872)

Mehmed Nevres Paşa 14 Ağustos 1826 tarihinde İstanbul’un Beşiktaş semtinde doğdu. Babası, Varna muhafızı Derviş Hasan Paşa’nın oğlu gümrük müdürlerinden Mehmed Bey’dir.Daha on bir yaşında iken, Musahib Said Efendi’nin aracılığı ile Enderun’a alındı. Sultan II.Mahmud bir münasebetle çocuğu görmüş ve oğlu şehzâde Abdülaziz’in hizmetine verilmesini emretmişti. Böylece daha o yıllarda şehzâde ile Nevres Paşa arasında yıllarca sürecek bir dostluğun temeli atılmış oldu; birlikte eğitim gördüler.
Sultan Abdülmecid’in tahta çıkışı ile Enderûn’ a iade edildi. Burada bulunduğu sürece Arapça, Farsça öğrendi ve genel kültürünü ilerletti. O sıralarda burada hocalık etmekte olan Kemani Rıza Efendi’nin kızı Fatma Zehra Hanım’la evlendi. Böylece kayınbabasından mûsikiyi ve keman çalmasını öğrendi. Daha sonra yeniden şehzâde Abdülaziz’in hizmetine girdi.

Aradan altı yıl geçtikten sonra Sultan Mecid ölmüş, yerine arkadaşı Abdülaziz Osmanlı tahtına oturmuştu. Çok geçmeden ikinci mabeyinciliğe getirildi. Çok şakacı, nükteyi seven, oldukça senli benli bir kimse olan Nevres Paşa bunların dozunu sık sık kaçırmış, eski çocukluk arkadaşının bir hükümdar olduğunu unutarak zaman zaman görev değiştirmek zorunda kalmıştır. Padişah kendisini sevmekle birlikte bu tür hareketlerine de kızardı. Bu sebeple saray ahırları müdürlüğü, Çatalca kaymakamlığı, Rumeli beylerbeyliği, Meclis-i Vâlâ üyeliği, Bursa mutasarrıflığı gibi görevlerde bulunmuştur.

1862 yılında başmâbeyinci olduktan kırk gün sonra maliye nâzırı oldu ve başarılı işler yaptı. Bir yıl sonra maarif nâzırı oldu ise de kırk gün sonra Bursa’ya sürgün edildi. Bu görevi kabul etmediği için istifa ederek açıkta kaldı. Bunlardan başka daha pek çok görevlerde bulunduktan ve saraya girip çıktıktan sonra son olarak 1871 yılında kesin olarak istifa edip devlet hizmetinden ayrıldı. Aynı sıralarda hastalanarak tedavi için Nice’e gitti. 23 Kasım 1872 tarihinde orada öldü; cenazesi İstanbul’a getirilerek Kanlıca Tekkesi karşısındaki mescidin mezarlığına gömüldü. Şair Fevzi’nin tarihi mısraı şudur;

Nûş kıldı ecelin câmını Nevres Paşa (H. 1289)

Bu uzun yıllar içinde gerek padişahtan, gerekse yabancı ülkelerden hayli nişanlar ve hediyeler aldı; iltifat ve itibar gördü. İçkiye ve keyfine düşkün bir kimseydi. Beşiktaş ve Kanlıca’da otururdu. Nevres Paşa’dan çok az eser kalmıştır. Sözleri Bayburt’lu Zihni’ye ait olan şehnaz divan, uşşak makamındaki müstezad ve bir de muhayyer makamında şarkısı biliniyor.

Dr.M.Nazmi Özalp-Türk Musikisi Tarihi kitabından alınmıştır.

Ussak Mustezad