Muhayyer Makamı

Hüseyni makamının inici şekline,Muhayyer adı verilir. Hüseyni makamının aksine bu makamda seyir Tiz Durak civarından başlar.

a-Durağı: Dügâh perdesidir.

b-Seyri: İnicidir.

c-Dizisi: Yerinde Hüseyni beşlisine Hüseyni’de Uşşak dörtlüsünün eklenmesinden meydana gelmiştir. Görüldüğü gibi bu dizi tamamen Hüseyni makamı dizisinin aynıdır.

Muhayyer makamı inici diziye sahip olduğundan, alt taraftan hiç genişleme yapmaz. Daima tiz perdelerde dolaşmayı sever. Sonra Hüseyni makamı seslerinde gezinerek Dügâh perdesinde karar verir.

d-Güçlüsü: Hemen bütün inici makamların birinci mertebe güçlüsü –bazı istisnâlar hâriç- tiz duraklarıdır. Muhayyer makamının birinci mertebe güçlüsü de Muhayyer perdesidir. Nağmeler tiz Hüseyni perdesinden inip de Muhayyer’de yarım karar yapılırsa, çeşni Hüseyni’dir. Tiz Nevâ’dan inip yine Muhayyer’de yarım karar yaparsa Uşşak’lıdır.

İkinci mertebede güçlü ana dizinin ek yerindeki Hüseyni perdesidir. Bunun üzerindeki çeşni, Uşşak çeşnisidir, fakat Tiz Segâh yerine Tiz Bûselik kullanılarak inip Hüseyni perdesinde kalınırsa, buna Hüseyni’de Hüseyni denir.

e-Asma Karar Perdeleri: En önemli asma karar perdesi Nevâ perdesidir ki, üzerinde Rast çeşnili asma karar yapılabilir. Nevâ perdesindeki bu asma karar Tâhir makamına küçük bir geçkidir. Ayrıca Çargâh ve Segâh perdeleri de Hüseyni makamında olduğu gibi, asma karar perdesi olarak kullanılır. Yâni Çargâh’da Çargâh’lı ve nâdiren Pençgâh’lı asma kararlar yapılabilir. Segâh’da Segâh, Ferahnâk veya Eksik Ferahnâk beşlisiyle, yâhut Segâh üçlüsü ile asma karar yapılır.

f-Donanımı: Hüseyni makamında olduğu gibi, si için koma bemolü fa için bakiye diyezi donanıma yazılır.

g-Perdelerin T.M.deki isimleri: Pestten tize doğru: Dügâh, Segâh, Çargâh, Nevâ, Hüseyni, Eviç, Gerdâniye, Muhayyer’dir.

Genişlemiş kısımda: Tiz Segâh, Tiz Çargâh, Tiz Nevâ, Tiz Hüseyni’dir.

h-Yeden’i: 2.çizgideki sol Rast perdesidir.

ı-Genişlemesi: Durak üzerinde bulunan Hüseyni beşlisi simetrik olarak tiz durağın üst tarafına göçürülür ki, başat (c) maddesinde inceledik.

i-Dizinin Seyri: Tiz durak Muhayyer perdesi civârından seyre başlanır. Muhayyer perdesi üzerindeki tiz bölgede gezinildikten sonra, Muhayyer perdesinde yarım karar yapılır. Daha sonra, ikinci mertebe güçlü olan Hüseyni perdesindeki asma kararı gösterilir. Bu arada, gerekli yerlerde gerekli asma kararlar da yapılır. Nihâyet karışık gezinerek Dügâh perdesinde Hüseyni dizisiyle tam karar yapılır.

Not:Bu makamın icrâsından sonra yerinde Bûselik dizi veya beşlisi ile karar verilirse Muhayyer Bûselik, yerinde Kürdi ile karar verilirse Muhayyer Kürdi makamları meydana gelir.