Muhlis Sabahaddin Ezgi (1889-1947)

29.06.2017

3.471

Muhlis Sabahaddin Bey, Sultan Aziz’in başmabeyincisi olan Hurşid Bey’in oğludur. Babasının sürgün olarak bulunduğu Adana’da 1889 yılında doğdu. Amatör bir mûsikişinas olan Hurşid Bey nısfiye, ud, keman ve lavta çalar, belli günler evinde mûsiki toplantıları yapardı. Sanatkârın çocukluk hayatı böyle bir ortamda geçti. Hurşid Bey Drama’da ölünce, Sultan Hamid’in emri ile Selânik’te oturmaya mecbur edildiler. İlk ve orta öğrenimini burada tamamladıktan sonra annesinin ısrarlı uğraşmaları sonucu İstanbul’a gelmelerine izin verildi. Galatasaray Lisesi’ni bitirdi ve gazeteciliğe başladı. 1908’de Meşrutiyet’in ilânından sonra o zamanki yönetime, özellikle Sultan Hamid’e ters düşen yazılar yayınladı. Tutuklanacağını anlayınca bir yolunu bulup Avrupa’ya kaçtı. Hükümet hakkında yazı yazmamak, politikaya karışmamak, İstanbul’un içinde oturmamak şartı ile ülkeye dönmesi için özel af çıkartıldı. Muhlis Sabahaddin böylece Cumhuriyet’in ilânına kadar İstanbul’a yakın köylerde yaşadı.

Bundan sonra kendisini bütünüyle mûsikiye veren sanatkâr, Türk Mûsikisi aralıkları ile çoksesliliğe gitmek istedi. O günlerin modası olan operet bestelemeye ağırlık verdi. Ömrünün sonuna kadar bu işlerle uğraştı. Maddiyata önem vermeyen, eliaçık bir kimse olduğundan hayatı türlü geçim sıkıntıları ile geçti. Kızı Melek’in genç yaşında ölümü onu mânen de oldukça üzmüştü. Zaten fırtınalı bir hayat sürmüştü ve uzun zamandır akciğer vereminden rahatsızdı. 10 Şubat 1947 tarihinde, tedavi edilmekte olduğu Heybeliada sanatoryumunda öldü; Mecidiyeköy asri mezarlığında toprağa verildi. Bestekâr Neveser Kökdeş, Muhlis Sabahaddin’in küçük kardeşidir.

İlk mûsiki bilgilerini babasının çevresinde bulunan mûsikişinaslardan elde etmeye çalıştı. Kişisel çabası ile mûsikimizin nazariyatını öğrendi. Galatasaray Lisesi’nde okurken, okulun İtalyan asıllı piano öğretmeninden Batı Mûsikisi dersleri aldı. Avrupa’da bulunduğu yıllarda bu sanatı daha yakından tanıma fırsatı buldu; armoni öğrenmeye gayret etti. Yurda döndükten sonra bir yandan mûsikimizin gelenekleri içinde eserler verirken, bir yandan da çoksesli denemeler yapıyordu. Ömrünün sonuna kadar yirmi üç operet besteledi. Bunlar sahneye konduğu yıllarda büyük yankı yaptı. Yurt çapına turneler düzenleyerek halka tanıtmaya çalıştı. İlk opereti “Hilâl-i Ahmer Çiçeği”dir. “Çaresaz” opereti ilk kez şehzâde Ziyaeddin Efendi’nin himayesinde, Benliyan’ın yönetiminde “Osmanlı Milli Operet Kumpanyası”nda oynandı. Geliri Tıp Fakültesi kütüphânesinin kurulmasına harcanacaktı. Bunlardan başka Aşk Mektebi, Mehtâbiye, Küşâdiye, Hasret, Ayşe, Mehmed Onbaşı v.b. sayılabilir.

İyi ud ve piano çalan Muhlis Sabahaddin’in şarkıları, operet bestelerinin bazıları zamanının ses sanatkârları tarafından plâklara okunmuştur. Bizzat kendisinin de doldurduğu plâklar vardır. Eserlerinin bazıları güzeldir. Birçok operetinin bestesi kaybolmuştur. Bilinen eserleri yirmi yedi şarkıdan ibarettir. Her zaman yakınlarına “Sanatkâr kimseden lûtuf beklemez, beklememelidir” dermiş.

Dr.M.Nazmi Özalp-Türk Musikisi Tarihi kitabından alınmıştır.

Nihavend Guzel Kusum Soyle Neden Kederlisin

Rast Muhabbet Nazli Bir Kustur

Nihavend Aysenin Duasi

Kurdilihicazkar Ey Benim Bahtiyarim Gonlumun Tahti Yarim

Mahur Gucendim Ben Sana Unuttun Artik Beni

Rast Gucenmis Bana Yar Anladim Bakisindan

Isfahan Adin Ne Dertli Kerem

Kurdilihicazkar Birgun Olur Oksar Dili Umit Perver Gozlerin

Hicazkar Bahar Geldi Gul Acildi Aska Geldi Bulbul Simdi

Acemasiran Bakmayiniz Sacim Ak

Rast Onsekiz Yasina Basmis Tam Sevgi Cagi