Tiznam Yusuf Çelebi ( ? -1730)

XVIII.yüzyılın ilk çeyreğinde çok yaygın bir ün kazanan Hâfız Yusuf Çelebi hakkındaki bilgilerimiz hemen hemen Esad Efendi’nin verdiği kısa bilgilere dayanıyor.Değişik kaynaklarda verilen bilgiler ise çok kısa ve eksiktir. Bu kaynaklarda adı “Tiznâm, Hâfız Tiz” olarak da anılır. Aynı yüzyılın ortalarına doğru İstanbul’da öldüğü sanılıyor. “Lâle Devri”ni yaşayan sanatkârın ölüm tarihinin 1728 ya da 1730 olduğu da ileri sürülür. Âilesinin “Köle” olduğu ve iyi bir öğrenim gördüğü biliniyorsa da kimlerden ders aldığı ve nerede okuduğu hakkında hiçbir bilgi yoktu. Tanınmış bir mûsikişinas olduktan sonra kölelikten azad edilen Yusuf Çelebi’nin sesi ve okuyuş uslûbu çok güzeldi. Uzun süre Sultan Selim Câmii’nde “na’t’hanlık” yaptı. Elimizde bulunan sekiz on parça eseri, onun dini ve dindışı alanda usta bir sanatkâr olduğunu ispatlamaya yeterlidir. Sözleri Gafûri’ye ait olan evç makamındaki durak

“Tahtgâh etdi vücûdum şehrini sultan-ı aşk”

sözleri şâir ve bestekâr Nazım Çelebi’ye ait olan Rast makamındaki durak,

“Aftâb-ı subh-i mâ evhâ Habib-i Kibriyâ”

dini mûsikimizin iki sanat âbidesidir. Bunlardan başka Bursalı Rumi, Mahvi, İbrahim Nakşi, Seyyid Seyfullah, Himmet-zâde Abdullah, Enveri, Niyazi Mısri, Sultan III. Ahmed’in şiirlerine besteler yapmıştır. XVII. Yüzyılın âlim ve mûsikişinaslarından Abdülbâki Ârif Efendi’nin Miraciye’sine, Mevlid’e nazire olarak yapmış olduğu beste ise tamamen unutulmuştur. Eski mecmualarda dindışı mûsikimizin büyük formlarındaki elli kadar eserinin sözleri kayıtlıdır. Bunlardan bir beste, bir aksak semâi unutulmaktan kurtulmuştur.

Dr.M.Nazmi Özalp-Türk Musikisi Tarihi kitabından alınmıştır.

Rast Ezelden Ask Oduna

Evc Tahtgah Etdi Vucudum

Nikriz Gelince Cesmine Cana Sarabi Nah Senin

Huzzam Bu Askin Canim Eline

Ussak Ey Sehinsahi Serir I Enbiya

Rast Merhaba Ey Sulei Ayine

Rast Afitabi Suphi Ma Enha